"ATƏŞFƏŞANLIQ"

   -Deyirəm, belə də səs-küy olar. Vallah, lap ağ eləyiblər. Günün günorta çağı da atəşfəşanlıq olar? Görmüşük, fişənglər gecələr atılar. Hamı da maraqla seyr edər asimanı. Bəlkə də bayramdı, yəqin mən unutmuşam. İndi o qədər bayram var ki, bilmirsən, hansını yadında saxlayasan. – Deyən, Molla Nəsrəddin tez cibindən təqvimi çıxarıb, tarixlərə diqqətlə baxdı. Və təəccüblə sözünə davam etdi:

   -Yox, bayram da deyil. Qəribədir, fişənglərin səs-küyü olsa da, vahimə yaradan qapqara topa-topa buludu yoxdur, axı?! Ömrümüzün üstünə gələn hər ilin ən azı bir ayı “möhtəşəm atəşfəşanlığı” ilə yaddaşımızda iz salır.

   Molla Nəsrəddin birdən şəhərdə camaatın təlaş içində ora-bura qaçdığını gördü. Polis, yanğınsöndürən və təcili tibbi yardım maşınlarının siqnal səsinə dik atıldı. Bayaqdan bəri göydəki “fişənglərə” zillənən gözlərini onlardan ayırıb, daha çox narahat oldu. Nəhayət, anladı ki, bu “atəşfəşanlıq” xəyal etdiyi atəşfəşanlıqdan deyil. Sən demə, bu hay-küy Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin Şirvan şəhərində yerləşən “ARAZ” zavodunda baş vermiş güclü partlayışın əks-sədası imiş. Bir anın içində, sanki yer-göy lərzəyə gəlmişdi. Özünü müharibə meydanında hiss etdi.

  

   Getdikcə partlayış güclənərək, daha çox əraziyə yayılırdı. Silahlar susmaq bilmirdi. Hər yanı camaatın təlaşı bürümüşdü. “Vay, oğlum orada idi!...” , “Atam həmin zavodda işləyirdi, görən, sağmıdır?!” söyləyən insanların fəryadına dözmək olmurdu. Partlayış o qədər güclü idi ki, yaxınlıqda yerləşən yaşayış massivlərindəki binaların necə tab gətirdiyinə inanmaq olmurdu. Partlayışın hər yanı silkələyən və vahimə doğuran səsinin şahidi balaca körpələrimiz oldu. Min qorxu yaşatdı uşaqlara, bu faciə.

   -Bir neçə saatdan sonra toxdayan yanğınlar qorxulu bir yuxu kimi yazıldı kiminin ömrünə, kimin də xatirəsinə... Ölən və yaralıların ünvanı ilə neçə-neçə ailələrin qapısı döyüldü, iyulun 26-sı. Ən dəhşətlisi isə bu idi ki, belə bir faciə və onun acı nəticələri haqqında həmin gün telekanallarımızda nə doğru, nə də ətraflı bir məlumat verildi. Əslində, telekanallarımız niyə də əziyyət çəkməli idi ki, belə hadisələrə verilən aktual şərhlərdən biri ilə rəng versəm, “adi yanğın idi, böyük itki olmayıb, cəmi iki nəfər vəfat edib, yaralılar da elə həmin gün ilk tibbi yardım göstərildikdən sonra, evə göndərilib...” Deyirəm, vallah, maraqlı sehrbazlıq var, belə böyük partlayışda. Cəmi iki nəfər vəfat edib, itkin olmayıb. Ölənlər üçün “vəfat edib” deyildi, “həlak olub” yox. Nədənsə belə “vəfatlar” yamanca aktuallaşıb. 2015-ci ildə də elə bu vaxtlar olardı. Şirvan şəhərindəki bu tipli zavodların birində belə “adi partlayış” olmuşdu.

   Hə, harada qalmışdım, telekanallarımızın hadisəyə yanaşmasında. Həmin günü axşam, maşallah, elə özlərinin dediyi kimi “doğma kanallarımızda” çal-çağırın səsindən dayanmaq olmurdu. Oxuyan kim, oynayan kim, gülən kim... Yalnız üç kanalın xəbərlərində partlayışa həsr olunan həcmi heç bir dəqiqə olmayan süjet yayımlandı. Amma həmin gün Madaqaskarda bir evdə baş vermiş yanğın və onun şərhini ətraflı əks etdirən kadrlar ekrana gətirildi. Kadrarxası mətni müxbir elə həyəcanla oxuyurdu ki, öz faciəmiz yadımdan çıxdı. Az qaldım ki, Madaqaskar xalqına başsağlığı məktubu göndərim.

   Partlayış da baş verməyə vaxt tapdı. Şirvan şəhər İH başçısının məzuniyyətini qara gətirdi. Hadisədən bir neçə gün öncə, şəhərin “möhtəşəm tədbirlərinin” birində icra başçısının məzuniyyətinin gözəl keçməsi üçün çıxışlarda edilən dualar nədənsə qəbul olmadı. Lap ürəyim ağrıdı, dua edənlərin halına!

   Faciə qurbanı İlhamə Nuriyevanın yas mərasimində iştirak etdim. İlk dəfə idi ki, susurdum. İki övladı qaldı. Yaxınlarının dilə gətirdiyi ağılar dinləyənləri diri-diri odlayırdı. Mərhumun bir qohumunun ağısındakı bu fəryad sözün bitdiyi yer idi, mənim üçün:-“Can bala, qolun qoymurdu, axirətə gedəsən!...”

   Onu da qeyd edim ki, partlayış zamanı digər həlak olan Ağamir Məmmədovdur. O, yoldaşlarını xilas edərkən həyatını itirib.

   Ümid edək ki, faciənin baş vermə səbəbləri dərindən araşdırılacaq, DƏRİNDƏN ÖRT-BASDIR EDİLMƏYƏCƏK!!! Və çox vaxt olduğu kimi, “Partlayış işçi səhlənkarlığı səbəbindən baş verib”, deyilərək, nöqtələnməyəcək, 26 iyul! Nədənsə, nöqtələrə yaman öyrəncəli olmuşuq!

   Nəhayət, şəhərimizdən millət vəkili seçilən, seçkiqabağı kampaniyada “Mənim həmyerlilərim”, “Mənim Şirvanım” , “Mənim şəhərim“ sözlərini canfəşanlıqla söyləyən və söylədiklərini parlamentə çatmamış UNUDAN Rafael Cəbrayılovun səsini eşitdik!

                                                          

                                                               YAQUT HÜSEYNOVA 

   

" İnsan davranış və mənəviyyatının sərhədlərini müəyyən etməklə özünü tanımağı bacarmalıdır." - Müsahibə

   

   Jurnalistika.az saytına verdiyim müsahibəni aşağıdakı linkdən oxuya bilərsiniz. Saytın redaktoru Günel xanıma təşəkkür edirəm.

LİNK: 

www.jurnalistika.az/article/734/Insan_davranış_və_mənəviyatının_sərhədlərini_müəyyən_etməklə_özünü_tanımağı_bacarmalıdır.-Müsahibə.html

“PARÇALANMIŞ XƏRİTƏNİN ƏKS ÜZÜ”

   -Rəhmətlik nənəmdən xatirimdə o qədər gözəl bayatılar və hekayətlər qalıb ki, saymaqla bitməz. Onları nəql etdikcə yorulmaram, əksinə ruhum dinclik tapar sətirlərində. Fərqlər dünyası da, həyat da, məhz bu hekayət və bayatılarda hərf-hərf sözlər şəklində cümlələşərək, gizlin anlamını bir daha  özü öz dilində ifadə edir bizlərə. Bu gün yenə də həmin hekayətlərdən birini xatırladım. Çox maraqlı və ibrətamiz olan bu kiçik hekayənin sonluğuna düşüncələrimin gətirdiyi fərqli yanaşma dünyanın manqurdlaşan simasını yenidən sərgilədi, gözlərimin önünüdə. Bəli, MANQURDLAŞAN SİMASINI!...

   Molla Nəsrəddin ürəyinə yanar odlar sancan haqqında danışdığı hekayənin və onun sonluğuna gətirdiyi fərqli yanaşmasının ağrısına azacıq da olsa tab gətirmək üçün fikirli-fikirli həyətə düşdü. Gecənin sükutu həzin yağmur damlalarının, sanki sehrində dilə gəlirdi. O, narın yağan yağışın nurunda daha da ülviləşən torpağın qoxusunu bütün qəlbiylə ruhuna çəkdi. Amma bu hüzurverici an saysız-hesabsız tikana çevrilərək, ağrısıyla onun ürəyini dəlik-deşik etdi. Molla salxım söyüdlərin əhatə etdiyi nohurun bir kənarında əyləşdi. Əlini köksünə qoyaraq, söhbətə başladı:

   -Yağışdan sonra torpağın ətri insana elə rahatlıq gətirir ki, o gözəlliyi ifadə etməyə sözlər belə acizdir. Amma bu gün torpağın ətri ürəyimə tikan-tikan batdı. Çünki o müqəddəs qoxuda şəhidlərimizin, ələlxüsus, beş yaşlı şəhid XOCALININ qana boyanmış uşaqlığının iniltisini duydum. Danışdıqca bitməz, yaddaşımızın qan qoxulu səhifələri... Keçim hekayəmə...

   Nənəm nəql edirdi ki, bir gün bir ata əlindəki qəzetin bir səhifəsini çox kiçik hissələrə parçalayaraq, oğluna verir. Və ona cırılmış qəzet parçasında olan dünya xəritəsinin rəsmini düzəltməyi tapşırır. Ata onu da özü üçün qətiləşdirir ki, oğlu qəzet səhifəsini neçə gün keçsə də, əvvəlki vəziyyətinə gətirə bilməyəcək.

   Aradan bir neçə saat ötməmiş oğlu əlində bərpa edilmiş, kiçik hissələri bir-birinə dəqiqliklə yapışdırılmış qəzet səhifəsini atasına uzadaraq, sevinclə deyir:

   -Bax, ata, dünyanın xəritəsi hazırdır.

   Atası qəzet parçasına diqqətlə baxır.Və nə deyəcəyini bilmir. Kiçik parçalara ayırdığı qəzet səhifəsindəki xəritənin rəsmi düzgün yığılmışdı. Qəzetin cırıldığı belə hiss olunmurdu. Bir qədər sükuta daldıqdan sonra oğlundan belə bir çətin işin öhdəsindən necə asanlıqla gəldiyini soruşur. Oğlu yenidən gülümsəyərək, cavab verir:

   -Ata, bir bax. Xəritənin çəkildiyi səhifənin arxa üzündə DÜŞÜNƏN İNSAN şəkli var. Həmin insan şəklinin hissələrini bir-birinə uyğunlaşdırmaqla, DÜNYANIN XƏRİTƏSİNİ düzəltdim...

   -Ay Molla, hekayəyə söz ola bilməz. Çox duyğulandım. Sətirləri yatmış vicdanlara vurulan sillə kimi göründü mənə. Mükəmməl anlam daşıyır. Amma mənim üçün sənin hekayəyə bu günün prizmasından edəcəyin özünəməxsus yanaşman çox maraqlıdır. Səbrimi tükətmə, di danış görək, rəhmətlik nənənin vaxtilə söylədiyi belə gözəl hekayəyə sənin gətirəcəyin sonluq necə olacaq? - deyərək, Molla Nəsrəddinin arvadı səbrsizliklə onun nəqlinin davamını gözləməyə başladı.

   -Həəə, elə mənim üçün də maraqlıdır, deyəcəklərim. Əslində, bu hekayətin sonluğunu mən yox, günümüzün beynəlxalq siyasi durumu dəyişib. Hekayətin müasir variantı, təəssüf ki, bax, belədir. Deməli, DÜNYA XƏRİTƏSİ yenidən kiçik hissələrə ayrıldı. Bu dəfə onun kiçik parçaları manqurdların əliylə toplandı. Bəli, manqurdlaşan ölkələrin və həmin dövlətlərin andranikin murdar törəmələrinə himayədarlıq edən parlamentləri tərəfindən düzəldildi. Xəritə yenə də eyni qayda ilə bərpa edildi. Fəqət, bu dəfə həmin xəritənin arxa üzündə heç bir şəkil yox idi. Yalnız bir söz yazılmışdı:-“ERMƏNİ SOYQIRIMI”... Məhz bu sözlə sərgiləndi, YER KÜRƏSİNİN MANQURDLAŞAN SİMASI!!!

   Amma bir həqiqətə bütün varlığımla inanıram. Bir gün bu xəritə bir daha, özü də sonuncu dəfə yığılacaq. BƏLİ, SONUNCU DƏFƏ!

   Və bu xəritənin arxa üzündə yalnız bir rəsm – AZƏRBAYCAN OĞLUNUN, TÜRK ÖVLADININ qədim yurd yerimiz olan İRƏVAN QALASINDA dalğalandıracağı ÜÇ RƏNGLİ MÜQƏDDƏS BAYRAĞIMIZIN UCA ƏKSİ OLACAQ! 

   O GÜN UZAQDA DEYİL!!! 




                                                                   YAQUT HÜSEYNOVA

                                                          

                                                                     

"61 meymun müəmması"

   -Meymunlar haqqında məlumatları araşdırarkən, bəzi maraqlı məqamlarla qarşılaşdım. Oxuduğum həmin maraq doğuran faktlardan bir neçəsini sizinlə də bölüşmək istəyirəm. Deməli, Kamerunun “Sanaqa-Yonq” parkında “Dorothy” adlı şimpanzenin dəfn mərasimində digər meymunların adamlar kimi bir-birinə sarılaraq, səssizcə hüznlərini paylaşması və ölmüş şimpanzenin arxasınca sıra ilə düzülərək, onu yola salması görənlərin təəccübünə səbəb olub. Başqa bir məlumatda isə qeyd olunur ki, ABŞ-ın cənubi Karolina ştatında nəsli tükənməkdə olan heyvanların saxlandığı bir institutda “Anjana” adlı şimpanze adıçəkilən məkanda üç bəbirin və dörd pələngin böyüməsində yaxından iştirak edib. Amerika alimlərinin apardığı digər araşdırmalara görə isə meymunlar onlara qida və ya başqa bir şey verəndə çox sevinirlər…

   Oxuduğum məlumatlar lap fikrimi qarışdırdı. Az qaldım ki, bu heyvana qibtə edəm. Üstəlik rəhmətlik Darvinin ruhuna dualar oxumağım gəldi…

   Molla Nəsrəddinin qarşısındakı meymun şəkilərinin olduğu kitabı görən arvadı təəccübünü gizlədə bilməyib, ondan soruşdu:

   -Ay Molla, son zamanlar yaman heyvanlar haqqında araşdırma edirsən, cızma-qaralarında. Əvvəl çaqqaldan danışdın. İndi də meymunların nəsil-nəcabətini, ən əsası törəmələrini tapmağa səy göstərirsən. Belə getsə, Darvin yazıq sayəndə unudulacaq...

   -Doğru deyirsən. Faktlar məni belə araşdırmalara sövq edir. Əslində, heç bir araşdırmaya ehtiyac yoxdur. Amma nəsil-nəcabətini unudan dığalara bir daha həqiqəti və haradan gəldiklərini xatırlatmağı özünə borc bilirsən. Meymunları araşdırdıqca bir çox məqamlarda onlarla mənfurların xisləti arasında böyük bağlılıq olduğunun bir daha fərqinə vardım. Bu kiçik araşdırmama səbəb, yaşam kouçu Sənan Nəcəfovun sosial şəbəkələrin birində paylaşdığı bir məlumat oldu. Paylaşımda qeyd olunurdu ki, Tanzaniya polisi bu ölkədən 61 meymun aparmaq istəyən Vardanyan qardaşlarını həbs edib. Məlum olub ki, oğurlanmış meymunlar Albaniyaya aparılırmış. Restoran sahibi olan bu erməni dığalarının oğurluğuna Sənan Nəcəfovun möhtəşəm açıqlaması bu fakta bir daha öz damğasını vurdu. Yaşam kouçu paylaşımın sonunda qeyd edir ki:-“...Bu erməni qardaşlarının restoranı varmış. Ya meymun əti verəcəklərmiş, ya da nəsil-nəcabətləri ilə yaxından tanışlıq üçün labarotor müayinə olacaqmış.”

   Bayaq nümunə gətirdiyim faktlara yenidən qayıtmaq istəyirəm. Bəbir və pələngə “valideynlik” etmiş “Anjana” adlı şimpanzenin ağlına, vallah, heyran qaldım. Təsəvvür et, bir meymun BƏBİR və PƏLƏNGİN formalaşmasında xüsusi rol oynayıb. Maraqlı olduğu qədər, tükürpədicidir. Bəbir və pələng kimi heyvanların xilətinə, beyninə meymunlaşan hüceyrələrin zərrə-zərrə ötürülməsinə yol açıb, bir meymun. Maşallah, bu günün beynəlxalq siyasi arenasına diqqətlə nəzər salsaq, meymunlaşan hüceyrələrin, törəmələrin dərindən iz saldığı neçə-neçə azğınlaşmış xislətləri görmək olar. Belə bir xislət 1965-ci ildən bu günə qədər qondarma erməni soyqırımını qəbul edən 206 ölkənin iyrənc simasında dönə-dönə müşahidə edilir. Qeyd eydiyim faktlardan biri olan, meymunların dəfn mərasimi isə ermənilərin hər il bütün dünyaya qəbul etdirmək istədiyi qondarma soyqırım abidəsi önündə etdiyi meymunluğu xatırlatdı mənə. Mənimçin çox maraqlıdır. Görəsən, bu vəhşi Vardanyan soysuzlarının oğurladığı 61 meymun hansı növdən imiş, qorillamı, şimpamzemi, əntərmi, yoxsa başqası? Uzun-uzadı araşdırmadan sonra, yazacağım son məlumata əsasən, meymunlarla dığaların xislət oxşarlığının son nöqtəsini qoymağa nail oldum. Belə ki, Hindistanın ali məhkəməsi Dehli küçələrindən tutulmuş 300 meymunun Mərkəzi Madya və Pradeş vilayətindəki meşələrinə göndərilməsini əmr edib. Çünki onlar, əsasən HÖKÜMƏT BİNALARI ətrafında məskunlaşaraq, yerli məmurları əməlli-başlı boğaza yığıblar. Hətta dəfələrlə hökümət binalarına hücum edərək, MƏXFİ SƏNƏDLƏRİN yerləşdiyi arxivi belə darmadağın edib…

   Məncə, bu son qeyd etdiyim məlumatdan sonra əlavə şərhə ehtiyac yoxdur. Çünki sadaladığım bu oxşarlıqlar meymun müəmmasının bütün çılpaqlığı ilə çözüldüyü nöqtədir. Amma erməni dığalarına dönə-dönə xatırlatmaq istəyirəm ki, daha heç vaxt meymun oğurluğuna cəhd etməyin. Vallah, ayıbdır. Unutmayın ki, dünyanın siyası arenasında neçə-neçə hegamon ölkənin qabağına yem ataraq, əlində oynatdığı, təbiətdəki meymunların özünə belə meymunluq öyrədə biləcək SERJİK kimi tayı-bərabəri olmayan MİLLİ MEYMUNUNUZ VAR!!!






                      
                                                      YAQUT HÜSEYNOVA