OXUCU QƏLBİNƏ YAĞAN “YAĞIŞ”

“(İnsanlar) ümidsizliyə qapılandan sonra, YAĞIŞ göndərən,

nemətini (Yağışını) açıb paylayan Odur. Tərifə (şükrə) layiq
olan da Odur.”

                                                     

                                                                           
                                                    “QURANİ-KƏRİM”, Şura 28.

  

  

   Yazıçı, şərqşünas Əli Rzazadənin “YAĞIŞ” romanı müqəddəs kitabımız “QURANİ-KƏRİM” in bu surəsi ilə tamamlanır. Yağış təbiətin əsrarəngiz möcüzəsidir. Yağmurlar mas-mavi asimanı şəfəqləndirən ilahi nuru və torpağın müqəddəs ətrini, məhz narın damlalarında qəlblərə, könüllərə, düşüncələrə çiləyir. Yazıçının ilk romanı olan bu əsərində işıqlandırılan mövzu və ideya mükəmməl bədii çalarlar ilə oxucu qəlbinə, oxucu ruhuna yağan yağışa bənzəyir. Əsəri vərəqləyərkən, oxucu həyatda aradığı həqiqətlərin, cəmiyyətdə gördüyü eybəcərliklərin, cahilliyin insanlar arasında yaratdığı uçurumun köklərini və bu bəlalardan necə xilas olmağın yollarını bir daha analiz edərək, dərk edir. Romanda istifadə olunan dini hədislər, ibrətamiz hekayələr və aforizmlər əsəri daha da oxunaqlı edir. Tanrı sevgisi və ilahi eşqin mahiyyəti bütünlüyü ilə əsərin baş qəhrəmanı gənc zabit Kənanla Abdullah adlı nurani bir qoca arasında olan hər bir dialoqda mükəmməl şəkildə qələmə alınıb. Müəllif “YAĞIŞ” ın damlalarının aydınlatdığı həqiqətə yalnız öz çözümləri ilə deyil, Frans Kafka, Lev Tolstoy, Sartr, Nitşe, Şekspir və digər dünya ədəbiyyatının klassiklərinin yanaşmalarıyla da fikrini əsaslandırıb.

   

   Romandakı Nizam obrazını xüsusilə qeyd etmək istəyirəm. Çünki bu surət oxucuya böyük dramaturq Cəlil Məmmədquluzadənin “ÖLÜLƏR” pyesindəki İsgəndər obrazının bədii cizgilərini xatırladır. Cəhalətə, cahilliyə qarşı qorxmadan, cəsarətlə mübarizə aparan, lakin yaşadığı cəmiyyətdə kafir, dinsiz adlandırılaraq, hətta heç kəsin salam belə vermədiyi Nizam ixtisasca riyaziyyat müəllimi olsa da, İSLAM dinini çox gözəl bilir. Hər anını mütaliə ilə keçirir. Yaşadığı cəmiyyətdə qəlbinin, ruhunun, beyninin dərinliyindəki hayqırtını həmsöhbət olduğu kitablar qədər duyan və müzakirə edən başqa bir kimsə yoxdur. O, cəhalət bataqlığında gündən-günə ruhu məhv olan cəmiyyətə ilahi həqiqətin mahiyyətini anlatmağa çalışsa da, səyləri səmərəsiz qalır. Çünki üzvü olduğu cəmiyyətdə Nizam tək idi. İnsanlara çatdırmaq istədiyi haqq və ədalətin səsi hər zaman qondarma, qaraguruhçu dindarlar tərəfindən beyni zəhərlənən böyük kütlənin amansızlığı ilə boğulurdu. Tanrıya gedən yol elmin və mərifətin ucalığından keçir. Əgər Adəm övladı elmsiz olarsa, ruhu mərifət nuru ilə işıqlanmazsa xurafatın, cəhalətin, mövhumatın qurbanlarından birinə çevrilərək, məhv olar. Romanda Abdullah Kənan ilə bir söhbətində dönə-dönə qeyd edir ki:-“CAHİLLİK çayır otuna bənzəyir. Onu torpaqdan çəkib çıxarırsan və birdəfəlik yox olduğunu düşünürsən. Amma bir müddət sonra, fürsət tapan kimi torpağın dərinliklərinə  ilişib qalmış, gizlənmiş toxumları yenidən baş qaldırır.”

  

   Təbiətin qoynunda, yağan yağmur damlaları altında Abdullah ilə Kənanın birlikdə Tanrıya əl açaraq, bir zamanlar Həzrəti Əlinin oxuduğu duanı söyləməsi səhnəsində xüsusilə vurğulanır ki, insan yalnız ALLAHI xatırladıqca, ONA sığındıqca, ONA güvəndikcə, ən əsası ONU dərk etdikcə həqiqi xoşbəxtliyin nə olduğunu anlayaraq, mənəvi hüzuru ruhu ilə dada bilər. Əbədiyyətə gedən yolun başlanğıcı, məhz bu səadətdən qaynaqlanır...

   Əsərin sonuna qədər yağış baş qəhrəmanın həyat yollarında atdığı addımlara öz paklığı, gözəlliyi ilə həmdəm olur. Onun hələ məktəbdə oxuduğu zaman yazdığı ilk hekayəsini tamamlayan son cümləsində qeyd etdiyi:-“Bu YAĞIŞI damla-damla öpərəm, bu YAĞIŞI gözlərimə təpərəm” fikri, romanın bədii estetik gücünü artırır. Kənanın yaddaşında yağış daha bir xatirə ilə əbədiyyətə varmışdı. Ona topladığı hərbi kolleksiyaya daxil etmək üçün, qara rəngli kitel düyməsini hədiyyə edən əsgərin cənazəsinin yağışlı  bir gündə kəndə qayıtması, baş qəhrəmanı çox sarsıdır. Yağış damlalarının müşaiəti ilə kənd camaatının çiyinləri üstündə son mənzilə yola salınan şəhidin axan qanı içindəki VƏTƏN sevgisini şölələndirərək, mənfur düşmənlərə olan nifrətini daha da artırır. Zaman keçir... Kənan hərbi xidmətini şərəflə yerinə yetirərək, doğma kəndinə qayıdır. İllərlə axtardığı həqiqətə qovuşmaq, onu dərk etmək üçün TANRIDAN dilədiyi duaların cavabı olan Abdullah ilə məhz hərbi xidmətdə tanış olur...

   Bu gözəl roman haqda olan düşüncələrimi, onun kiçik bir mətni ilə bitirmək istəyirəm:-“Yağış damcıları göz yaşlarıma qarışıb yanaqlarımdan süzülür, mənsə heç vaxt olmadığı kimi, həyatımda birinci dəfə üzümdən yağış suyunu silmirdim. Gah göydən enən yağışı, gah da ağacdan qopub düşən saralmış yarpağın asta enişini gözlərimlə izləyirdim...” Bir hind atalar sözündə deyildiyi kimi:-“Gözdə göz yaşı yoxdursa, RUHDA GÖY QURŞAĞI OLA BİLMƏZ.”

                                                

                                        Yaqut Vafiqqızı